Światło na misteria sarny – najpospolitszego polskiego ssaka parzystokopytnego
Interesującym jest fakt, iż wiele zwierząt po okresie godowym przeszczepia swą szatę na nową. Ptaki zastępują swoje upierzenie, gady przechodzą proces wylinki, płazy adaptują nowy kolor skóry, owady porzucają swe stare pancerze, a ssaki odrzucają starą sierść. Sarna, będąca najbardziej rozpowszechnionym polskim ssakiem parzystokopytnym, nie stanowi tu wyjątku. Mimo jej powszechności, niewiele informacji na jej temat jest powszechnie znanych, co wynika z braku częstych dyskusji na jej temat.
Sarny są ciekawe ze względu na swoją nomenklaturę. Dorosłe samce mają potoczne określenie „jelonek”, podczas gdy myśliwi nazywają je „sarniakiem”. Inne potoczne nazewnictwo dla płci sarny to „koza” dla samic i „koziołek” dla samców. W pierwszym przypadku terminologia jest jednak nieco wprowadzająca w błąd. Pomimo bliskiego pokrewieństwa z jeleniami, sarna jest zupełnie odrębnym gatunkiem. Samce sarny nie są młodymi samcami jelenia. Waga dorosłego jelenia może sięgać nawet do 300-400 kg, podczas gdy sarna waży tyle co średniej wielkości pies, czyli około 20-22 kg, choć zdarzają się osobniki przekraczające wagę 35 kg.
Fizycznie, sarna może mieć od 90 do 140 cm długości, z wysokością w kłębie od 60 do 90 cm. Poroże samców, nazywane parostkami, osiąga długość od 25 do 30 cm. Budowa ciała jest typowa dla zwierząt kopytnych z rodziny jeleniowatych – smukłe pyski, cienkie nogi w proporcji do rozbudowanego, długiego tułowia i charakterystyczna smukła szyja.
Sarny mijając pory roku zmieniają barwę futra. Latem i pod koniec wiosny ich sierść przybiera odcień czerwonobrązowy, natomiast jesienią, w listopadzie zmienia się na szarożółtą lub szarobrązową. Warto również zauważyć, że poza popularnym kolorem czerwonobrązowym występują też inne odmiany barwne. Na terenach Europy Zachodniej spotkać można osobniki o czarnej sierści, natomiast na całym obszarze występowania sarny można natrafić na osobniki białe czy łaciate. Charakterystycznym elementem u sarn są też tzw. białe lusterka, zwane również talerzami, które znajdują się w okolicy odbytu zwierzęcia.
